1دانشجوی دکتری علوم قرآن حدیث، دانشگاه ایلام، دانشکده الهیات و معارف اسلامی.
2دکتری علوم قرآن و حدیث، استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه ایلام
3دکتری جامعه شناسی، دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه ایلام
چکیده
هدف: این پژوهش با هدف شناخت جایگاه سرمایۀ اجتماعی در دانشگاه اسلامی از منظر قرآن کریم انجام شد. روش: در تدوین مقاله از روش ترکیبی بهره گرفته شده است؛ بدین معنی که با استفاده از روش تحلیل ثانویه، داده‌های موجود در خصوص مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی در میان دانشجویان بررسی شد. همچنین با استفاده از شیوۀ اسنادی به شناسایی مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی در قرآن مبادرت شده است. در نهایت با استفاده از مدل مقایسه‌ای، به تبیین جایگاه و چگونگی ارتباط مؤلفه‌های موجود سرمایۀ اجتماعی در دانشگاه با تعالیم گرانقدر قرآن کریم پرداخته شده است. یافته‌ها: بنابر بررسی‌های صورت گرفته، چهار حیطۀ: اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، همبستگی اجتماعی و مدارای اجتماعی، مهم‌ترین مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی در میان دانشجویان است. نتیجه‌گیری: با تحلیل نتایج مقالات نگارش یافته در این خصوص و مقابلۀ آنان با مؤلفه‌های قرآنی سرمایۀ اجتماعی، این‌گونه می‌نماید که دانشگاهها چنان که باید، نتوانسته‌اند به تقویت و گسترش سرمایۀ اجتماعی مبادرت کنند.
- احمری، حسین و حسن احمدی ازغندی(1393). «بررسی میزان گرایش دانشجویان نسبت به فعالیتها و نهادهای فرهنگی دانشگاه؛ مطالعۀ موردی: دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی مشهد». جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، ش 16.
- ازکیا، مصطفی و غلامرضا غفاری(1380). «بررسی رابطۀ بین اعتماد اجتماعی با مشارکت اجتماعی در نواحی روستایی شهر کاشان». نامۀ علوم اجتماعی، ش 17.
- اصغری، محمود(1391). «سرمایۀ اجتماعی، چیستی، مؤلفه‌ها و رابطۀ آن با دین». پژوهشهای اجتماعی اسلامی، ش 95.
- اندیشمند، ویدا(1388). «شناسایی مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی در دانشگاهها به منظور ارائۀ مدلی جهت ارتقای آن». رهبری و مدیریت آموزشی، ش 8.
- انعام، راحله(1381). بررسی اعتماد بین شخص در بین روستاهای نمونه شهرستان شهریار. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه الزهرا.
- اینگلهارت، رونالد(1373). تحول فرهنگی در جامعۀ پیشرفته صنعتی. ترجمه مریم وتر. تهران: کویر.
- بوردیو، پیر(1381). نظریۀ کنش: دلایل علمی و انتخاب عقلانی. ترجمه مرتضی مردیها. تهران: نقش و نگار.
- بهزاد، داوود(1381). «سرمایۀ اجتماعی بستری برای سلامت روان». رفاه اجتماعی، سال دوم، ش 6.
- پناهی، محمدحسین و لیلا یزدان‌پناه(1383). «اثر ویژگی‌های فردی بر مشارکت اجتماعی». علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، دورۀ یازدهم، ش 26.
- ترک‌زاده، جعفر و معصومه محترم(1393). «بررسی رابطۀ نوع ساختار سازمانی دانشگاه و سرمایۀ اجتماعی گروههای آموزشی با رضایت تحصیلی دانشجویان دانشگاه شیراز». جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست و پنجم، ش 1.
- توسلی، غلامعباس(1383). مشارکت اجتماعی در شرایط آنومیک. تهران: دانشگاه تهران.
- توسلی، غلامعباس؛ باقر ساروخانی و داود ابراهیم‌پور(1393). «تحلیل مقایسه‌ای اثرهای برنامه‌های تلویزیون و کانالهای ماهواره‌ای بر سرمایۀ اجتماعی دانشجویان». جامعه‌شناسی کاربردی، ش 4.
- جواهری، فاطمه و لیلا باقری(1390). «اینترنت، جوانان و نظم جامعه- تحلیل ثانویۀ تحقیقات موجود». دوفصلنامه تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی، ش 60.
- دورکیم، امیل(1369). «دربارۀ تقسیم کار اجتماعی». ترجمه باقر پرهام. بابل: کتابسرای بابل.
- دهقان، علیرضا و غفاری، غلامرضا(1384). «تبیین مشارکت اجتماعی- فرهنگی دانشجویان دانشگاه های علوم پزشکی شهر تهران». مجله جامعه شناسی ایران، دوره6، شماره1.
- دهقانی، حمید؛ فاطمه اکبرزاده و علی‌نظر منصوری(1392). «تأثیر سرمایۀ اجتماعی در احساس امنیت اجتماعی دانشجویان». دانش انتظامی، سال پانزدهم، ش 4.
- رضادوست، کریم و حمید عابدزاده(1387). «بررسی عوامل مؤثر در مشارکت اجتماعی شهروندان جامعۀ شهری شهر ایلام». فرهنگ ایلام، ش 21-20.
- زارع شاه‌آبادی، اکبر و محمد نوریان نجف(1391). «بررسی رابطۀ اعتماد اجتماعی با مشارکت اجتماعی در بین دانشجویان دانشگاه یزد». جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، ش 1.
- سفیری، خدیجه و همکاران(1388). «مشارکت اجتماعی دانشجویان دختر دانشکده‌های علوم اجتماعی دانشکده‌های شهر تهران و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن». جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیستم، ش 2.
- شارع‌پور، محمود(1383). ابعاد و کارکردهای سرمایۀ اجتماعی و پیامدهای حاصل از فرسایش آن. تهران: پیام نور.
- شهیدی، نیما؛ اصغر رضویه، شاپور امین شایان جهرمی و سید مسعود سیدی(1385). «بررسی تأثیر جهانی شدن آموزش عالی بر کیفیت آموزشی دانشگاهها از دیدگاه استادان دانشگاههای شیراز». اندیشه‌های تازه در علوم تربیتی، ش 5.
- شیانی، ملیحه و محمدرضا انصاری(1393). «تحلیلی بر کمّ و کیف سرمایۀ اجتماعی دانشجویان دانشگاه تهران». بررسی مسائل اجتماعی ایران، ش 16.
- طباطبایی، سید محمدحسین(1374). المیزان فی تفسیر القرآن. ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه.
- علوی‌تبار، علیرضا(1379). بررسی الگوی مشارکت شهروندان در ادارۀ امور شهرها. تهران: انتشارات شهرداری‌های کشور.
- علی‌پور، پروین و همکاران(1388). «اعتماد و مشارکت(بررسی رابطۀ بین اعتماد و مشارکت اجتماعی در شهر تهران)». جامعه‌شناسی ایران، دوره دهم، ش 2.
- فوکویاما، فرانسیس(1379). پایان نظم سرمایۀ اجتماعی و حفظ آن. ترجمه غلامعباس توسلی. تهران: جامعه ایرانیان.
- فیروزجائیان، علی‌اصغر؛ محمود شارع‌پور و نازنین فرزام(1395). «بررسی جامعه‌شناختی تأثیر سرمایۀ فرهنگی بر ارتباطات بین فردی با تأکید بر مدارای اجتماعی». مطالعات فرهنگ و ارتباطات، سال هفدهم، ش 35.
- قرائتى، محسن(1383). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن، چاپ یازدهم.
- قریشی، فخرالسادات و کامران صداقت(1388). «بررسی نقش عوامل فرهنگی- اجتماعی مرتبط بر شکل‌گیری اعتماد اجتماعی شهروندان تبریز». جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیستم، ش 4.
- قلاوندی، حسن؛ ابراهیم شیخ‌زاده و سید محمد سید علوی(1394). «ارزیابی تأثیر عملکرد اعضای هیئت علمی بر ارتقای مؤلفه‌های توسعۀ اجتماعی(از دیدگاه دانشجویان دکتری واحد علوم و تحقیقات)». مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، ش 27.
- مرشدی، ابوالفضل و حامد شیری(1387). «مقایسۀ سرمایۀ اجتماعی دانشجویان دانشگاه تهران و اعضای کانونهای فرهنگی و هنری دانشگاههای شهر تهران». جامعه‌شناسی ایران، دوره نهم، ش 2و3.
- نعمت‌اللهی، زهرا؛ امیرحمزه فرج‌الهی، محمدحسین میرجلیلی و حسین مؤمنی‌فرد(1392). «بررسی عوامل مؤثر بر سرمایۀ اجتماعی(اعتماد، انسجام و مشارکت اجتماعی دانشجویان دانشگاه افسری امام علی(ع)». مدیریت نظامی، سال سیزدهم، ش 50.
- وحیدا، فریدون؛ صمد کلانتری و ابوالقاسم فاتحی(1383). «رابطۀ سرمایۀ اجتماعی با هویت اجتماعی دانشجویان؛ مطالعۀ موردی یازده دانشگاه دولتی شهر تهران». جامعه‌شناسی کاربردی، ش1.
- ولکاک، مایکل و دیپا ناریان(1389). «سرمایۀ اجتماعی و تبعات آن برای نظریۀ توسعه، پژوهش و سیاستگذاری». سرمایۀ اجتماعی، اعتماد، دموکراسی و توسعه. کیان تاجبخش. ترجمه افشین خاکباز و حسن پویان. تهران: شیرازه.
- هزارجریبی، جعفر و نادر مروتی(1390). «عوامل مؤثر بر شکل‌گیری اعتماد اجتماعی؛ مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه تهران». برنامه‌ریزی رفاه و توسعۀ اجتماعی، ش 7.
- The holy Quran.
- Nahjolbalaghe.
- Ahmari, H. & H. Ahmadi Azghandi (2014). “The Tendency of Students' Activities and Cultural Institutions University Case Study: Students of Islamic Azad University, Mashhad”. Sociological Studies of Youth, N. 16.
- Alavytbar, A. (2000). Evaluation of Citizen Participation in City Affairs. Tehran: Iran Municipalities.
- Alipur, P. & et al. (2009). “Trust and Partnership (the Relationship between Trust and Social Participation in Tehran)”. Journal of Sociology, 1 (2).
- Anam, R. (2002). The Trust between the Villages of the City's. Master's Thesis. Tehran: Al-Zahra University.
- Andishmand, V. (2009). “Identify the Components of Social Capital in Universities in Order to Provide a Model for Improving it”. Leadership Training, No 8.
- Asghari, M. (2012). “Social Capital, Nature, Components and its Relation to Religion”. Journal of Islamic Social Research, Issue 95.
- Askia, M. & G. Ghaffari (2001), “The Relationship between Social Trust and Community Participation in Rural Areas of Kashan”. Journal of Social Sciences Letter, No 17.
- Behzad, D. (2002). “Social Capital Hospitalized for Mental Health”. Journal of Social Welfare, two years, Issue 6.
- Bourdieu, P. (2002). The Theory of Action: Scientific Reasons and Rational Choice. Translator Morteza mardiha. Tehran: Naghshonegar Publication.
- Coleman, J. (1998). Foundations of Social Theory. Translation Manouchehr Sabori. Tehran: Ney Publishing.
- Dehghan, A.R; Ghaffari ,Gh.R (2005).Explaining the socio-cultural participation of students in Tehran University of Medical Sciences. Iranian Journal of Sociology, Volume 6, Issue1
- Dehghani, H.; F. Akbarzadeh & A. Mansour (2013). “The Effect of Social Capital in the Sense of Social Security”. Students' Knowledge of the Law, Years fiftean, Issue 4.
- Durkheim, E. (1990). On the Social Division of Labor. Translation Bagher Parham. Babol: Bookstore publications.
- Field, J. (2006). Social Capital. The Translation of Jalal Motaghi. Tehran: Publishing Institute Alye.
- Fukuyama, F. (2000). Social Capital and Keep its end of the order. Translated by Gholam Abbas Tavassoli. Tehran: Iranian Society.
- Fyruzjayyan, A.; M. Shareh pour & N. Farzam (2016). “A Sociological Study of the Effect of Cultural Capital on Interpersonal Communication with an Emphasis on Social Tolerance”. Studies in Culture and Communications, Issue 35.
- Ghalavandi, H.; E. Sheikhzadeh & S.M. Sayed Alawi (2015). “Review of Performance of Faculty Members in Improving Social Development Components (in Terms of Doctoral Students in Science and Research)”. Development Studies, Social, No 27.
- GHeraati, M. (2004). Interpreted in the Light. Tehran: Cultural Center Lessons from the Quran, the Eleventh Edition.
- Golabi, F. & A. Rezaei (2013). “The Impact of Community Participation on Social Tolerance in Social Studies Students in Iran”. 2 (2).
- Hezarjaribi, J. & N. Morvati (2011). “Factors Influencing the Formation of Social Trust: Students of Allameh Tabatabai University and Tehran University”. Well-being and Social Development Planning, No 7.
- Inglehart, R. (1994). Cultural Evolution in Advanced Industrial Society. Translation Maryam vatar. Tehran: Kavir publishing.
- Jawaheri, F. & L. Bagheri (2011). “The Internet, youth and Social Order- Secondary Analysis of Existing Research”. Journal of Social Order and Social Inequality, No 60.
- Majlesi, M.B. (1982). Bihar al-Anwar. Beirut: is Daralhya'altras.
- Makarem Shirazi, N. (1995). Interpreting Instance. Tehran: Daralktb Islami.
- Morshedi, A. & H. Shiri (2008). “Comparison of Social Capital Tehran University Students and Members of Cultural and Artistic Centers of Tehran University”. Journal of Sociology, ninth, No 2-3.
- Nemat Elahi, Z.; A.H. Faraj Allahi, M.H. Mir-Jalali & H. Momenifard (2013). “Analysis of Factors Affecting the Social Capital (Trust, Solidarity and Social Participation of the Students of Imam Ali (AS)”. The Management System, in Issue 50.
- Panahi, M.H. & L. Yazdanpanah (2004). “The Effect of Personal Characteristics on Social Partnership”. Journal of Social Sciences, Allameh Tabatabaei University, N. 11 (26).
- Putnam, R. (2001). Democracy and Civil Traditions. Translator: Mohammad Taghi Delforooz. Publisher of the Newspaper Salam.
- Qureshi, F. & K. Sedaghat (2009). “The Role of Social and Cultural Factors Related to the Formation of social Trust of Citizens in Tabriz”. Applied Sociology, the twentieth year, No 4.
- Reza Dost, K. & H. Abedzadeh (2008). “The Factors Contributing to the Social Participation of Citizens in the City of Ilam”. Culture of Ilam, No 20-21.
- Safiri, Kh. & et al. (2009). “Social Participation of Female Students in Tehran University of Social Sciences and Social Factors influencing it”. Applied Sociology, the twentieth year, No 2.
- Shahidi, N.; A. Razavieh, SH. Amin Shaian Jahromy & S.M. Seyedi (2006). “Investigating the Effects of Higher Education on the Quality of University Education from the Perspective of Professors of the Universities of Shiraz”. New Ideas in Education, No 5.
- Share Pour, M. (2004). Sizes and Functions, and the Consequences of the Erosion of Social Capital. Tehran: Payam Noor.
- Sheani, M. & M.R. Ansari (2014). “An Analysis of the Quality and Quantity of Social Capital Tehran University Students”. Social Issues, N. 16.
- Tabatabaei, S.M.H. (1995). Al-Mizan fi Tafsir al-Qur'an. Translated by Mohammad Bagher Mousavi Hamedan. Qom: Islamic Publications Office Seminary Teachers Society.
- Tavassoly, G.A. (2004). Social Participation in Anomic. Tehran: Tehran University Institute Press.
- Tavassoly, G.A.; B. Sarokhani & D. Ebrahimpur (2014). “Comparative Analysis of the Effects of TV and Satellite Channels on Students Social Capital”. Applied Sociology, No 4.
- Torkzadeh, J. & M. Mohtaram (2014). “The Relationship between the Type of Organizational Structure and Social Capital of the Departments with the Consent of the Students of Shiraz University”. Applied Sociology, twenty-fifth year, No 1.
- Vahyda, F.; S. Kalantari & A. Fatehi (2004). “The Relationship between Social Capital and Social Identity of Students' Study about Eleven Public Universities in Tehran”. Applied Sociology, Issue 1.
- Vlkak, M. & D. Narayan (2010). “Social Capital and its Implications for Development Theory, Research and Policy”. In K. Tajbakhsh (Ed.). Social Capital, Trust, Democracy and Development. Translation Afshin Khakbaz and Hassan Poyan. Tehran: Shirazeh.
- Zare Shah Abadi, A. & M. Nourian Najaf (2012). “The Relationship between Social Trust and Community Participation among Students of Yazd University”. Economic Sociology and Development, No 1.
ابتدای صفحه